Architektura Diotisalvi

W 1153 r. architekt Diotisalvi rozpoczął budowę baptysterium, wznosząc je na planie koła i nakrywając potężną kopułą z gotycką dekoracją. Wnętrze zawiera znakomite dzieło Nicoli Pisano (1260) — kazalnicę, która stała się wzorem d!a kazalnic katedr pizańskiej i sieneńskiej. Płaskorzeźby żywo przypominają klasyczne reliefy rzymskich sarkofagów w układzie szat, postaci i kompozycji. Niewątpliwie założyciele wielkiego warsztatu — Nicolo i syn jego Giovanni — pozostawali pod wpływem antyku, jednak wiele innych rzeźb mówi o wybitnej, osobistej inwencji tych twórców. Ośmioboczną chrzcielnice rzeźbioną przez Guida Bigareli w 1260 r. warto porównać z kazalnicą i rzeźbami G. i N. Pisanów stojącymi wokół ścian. (Ciekawostką jest niezwykła akustyka budowli). Położona po przeciwnej stronie katedry kampanila pochodzi z 1174 r. Kiedy budowę doprowadzono do trzeciej kondygnacji, poczęła się ona pochylać, ku przerażeniu budowniczych. Ponieważ jednak proces ten ustal, roboty kontynuowano aż do wysokości 55 m. Dziś podziw budzi 6 kondygnacji arkad zwieńczonych pomieszczeniem na dzwony (z większymi prześwitami). Na wieżę prowadzą spiralne schody wewnątrz dzwonnicy. Idąc schodami nie wyczuwa się początkowo jej przechyłu, wyżej jednak schody starte milionami stóp poczynają być wklęsłe — raz przy wewnętrznej, raz przy zewnętrznej ścianie.